Kiến thức và cách phòng cháy chữa cháy PCCC cơ bản cho chính bạn
1. Định nghĩa sự cháy
Cháy là một phản ứng hóa học có tỏa nhiệt và phát ra ánh sáng.
Theo định nghĩa ta thấy cháy có 3 dấu hiệu đặc trưng:
– Có phản ứng hóa học
– Có tỏa nhiệt
– Phát ra ánh sáng
2. Yếu tố để hình thành sự cháy
3 điều kiện cần và đủ để tạo thành sự cháy:
– Chất cháy
– Oxy (nồng độ phải lớn hơn 14%)
– Nguồn nhiệt
3. Ba dấu hiệu cơ bản để nhận biết đám cháy
– Mùi vị: tùy thuộc vào chất bị cháy
- Mùi khét: cháy điện, cao su, sợi bông,…
- Mùi thơm: mật, đường
- Mùi khí sốc: SO2, SO3, Clo
– Khói: là sản phẩm của sự cháy, sinh ra từ các chất cháy, chất cháy khác nhau sẽ có màu sắc khác nhau, màu sắc của khói phụ thuộc vào điều kiện cháy đủ không khí hoặc thiếu không khí.
– Ánh lửa và tiếng nổ: là đặc trưng của phản ứng cháy.
4. Phân loại đám cháy: dựa trên loại vật liệu bị cháy:
- Đám cháy lớp A: rắn bao gồm gỗ, giấy, vải, rác và vật liệu thông thường khác
- Đám cháy lớp B: chất lỏng dễ cháy như xăng dầu, sơn,…
- Đám cháy lớp C: các thiết bị điện và các đám cháy liên quan tới điện
- Đám cháy lớp D: kim loại và hợp kim dễ cháy
- Đám cháy lớp K: dành cho khu vực bếp núc (đối với dầu hay chất béo động thực vật)
5. Bạn sẽ làm gì khi có cháy xảy ra?
- Quan trọng nhất là bình tĩnh suy xét tình hình
- Cắt điện và gọi ngay 114
- Không trốn trong tủ quần áo, gầm giường, hãy tin rằng bạn sẽ được cứu thoát
- Tìm lối thoát theo đèn chỉ dẫn hoặc nghe thông báo
- Bò, cúi, lom khom sát đất để tránh khói, khí nóng
- Di chuyển cạnh khu vực tường và gần cửa sổ
- Dùng quần áo, chăn, mềnh nhúng nước và choàng lên đầu, lên người
- Nhanh chóng thoát ra cửa hoặc cầu thang thoát nạn
- Vẫy tay, kêu to báo hiệu người tới cứu
- Tuyệt đối không nhảy trừ khi có đệm, lưới ở phía dưới
* Chú ý: làm gì khi quần áo bị bắt lửa?
- Bình tĩnh, không hoảng sợ, dừng chạy ngay lập tức
- Hãy nằm nhanh xuống sàn nhà hoặc áp mình vào tường phía trước hoặc sau bạn
- Không lấy tay dập lửa
- Một tay che miệng, một tay che mắt, mũi và tiếp tục cuộn tròn cho tới khi tắt lửa
6. Phân loại chất chữa cháy:
a) Nước: là chất dùng để chữa cháy thông dụng, có sẵn trong thiên nhiên và sử dụng đơn giản
– Nguyên lý chữa cháy: hấp thụ nhiệt lượng đám cháy
– Áp dụng cho đám cháy: lớp A, không dùng cho lớp B và C
* Lưu ý:
– Tuyệt đối không sử dụng nước để dập tắt đám cháy xăng dầu vì xăng, dầu nhẹ hơn nước, không hòa tan trong nước nên gây cháy lan.
– Ở những đám cháy có điện, cần ngắt nguồn điện trước khi dập tắt đám cháy
b) Hóa chất khô: bột ABC được chứa trong bình xách tay hoặc xe đẩy
– Nguyên lý chữa cháy: cách ly và làm loãng nồng độ Oxy tiếp xúc với đám cháy, khi thiếu Oxy thì đám cháy sẽ được kìm hãm.
– Áp dụng cho đám cháy: lớp A, B và C
c) Bọt chữa cháy Foam
– Nguyên lý chữa cháy: ngăn không cho Oxy tiếp xúc với đám cháy
– Áp dụng cho đám cháy: lớp A và B
d) Khí nén:
– Nguyên lý chữa cháy: mỗi khí nén có nguyên lý chữa cháy khác nhau
- Khí FM-200, Novec 1230 (chất lỏng hóa hơi): hấp thụ mạnh nhiệt lượng đám cháy, làm dập tắt đám cháy mà không làm giảm nồng độ Oxy
- Stat-X: bẻ gãy chuỗi phản ứng hóa học
- Khí Nito, CO2: làm giảm nồng độ Oxy dưới 14% (nguy hiểm cho con người)
– Áp dụng cho đám cháy: lớp A, B và C
Xem bảng so sánh 5 hệ thống chữa cháy khí tại đây
* Lưu ý: ngoài ra có thể sử dụng các chất chữa cháy đơn giản sau:
– Cát: là chất dễ kiếm, rẻ tiền và dễ sử dụng.
Nguyên lý chữa cháy: cát hấp thụ nhiệt, làm hạ nhiệt độ của đám cháy, mặt khác cát phủ lên đám cháy tạo ra một màng ngăn cách Oxy với đám cháy làm cho lửa tắt (tác dụng làm ngạt).
– Chăn, màng nhúng nước: ngăn cách đám cháy với Oxy bên ngoài, giảm nhiệt lượng đám cháy.
– Dung dịch muối: muối rơi vào bề mặt cháy tạo ra màn cách ly với Oxy.
Biện pháp phòng cháy chữa cháy ở nhà, nơi làm việc, khu vực sản xuất
I Các biện pháp phòng cháy và chữa cháy, thoát nạn đối với nhà ở:
Để đảm bảo an toàn PCCC đối với nhà ở, phòng ở, chủ hộ và các thành viên trong gia đình cần thực hiện các biện pháp sau đây:
- Mỗi gia đình nên có dự kiến các tình huống thoát nạn khi có cháy xảy ra. Trang bị dụng cụ trữ nước, xô thùng để vừa phục vụ sinh hoạt hàng ngày, vừa phục vụ chữa cháy, trang bị bình chữa cháy CO2, MFZ…Và mọi người trong gia đình phải học tập để sử dụng các dụng cụ chữa cháy được trang bị.
- Không để nhiều đồ dùng, hàng hoá dễ cháy ở nơi đun nấu. Không dự trữ xăng, dầu, khí đốt và các chất lỏng dễ cháy trong nhà ở, trường hợp cần phải để dự trữ thì chỉ dự trữ với số lượng ít nhất và đảm bảo các biện pháp an toàn.
- Bố trí nơi thờ cúng hợp lý, đèn, hương, nến phải đặt chắc chắn trên các vật không cháy, cách xa vật dễ cháy.
- Ôtô, xe máy và các phương tiện dụng cụ có xăng, dầu, chất lỏng… dễ cháy để trong nhà ở, phải cách xa bếp đun nấu, nguồn sinh lửa, sinh nhiệt.
- Phải lắp thiết bị tự ngắt (Aptomat) cho hệ thống điện chung toàn nhà, từng tầng và từng thiết bị tiêu thụ điện công suất lớn, khắc phục các hư hỏng có nguy cơ dẫn đến chạm chập, cháy nổ.
- Khi sử dụng bếp điện, lò sấy phải có người trông coi, không để trẻ nhỏ, người già mắt kém, sử dụng các thiết bị điện.
- Nơi đun nấu phải có vách ngăn bằng vật liệu không cháy. Nếu dùng bếp gas phải có các biện pháp an toàn, khi đun nấu xong phải tắt bếp và đóng van xả gas, khi đun phải có người trông coi.
- Trước khi đi ra khỏi nhà và trước khi đi ngủ phải kiểm tra nơi đun nấu, nơi thờ cúng, tắt các thiết bị điện không cần thiết.
- Không lắp lồng sắt, lưới sắt ở lan can nhà cao tầng. Trường hợp đã lắp thì phải có cửa thoát nạn theo quy định, chốt trong và không được khoá. Chuẩn bị sẵn thang, thang dây để thoát nạn khi cháy xảy ra.
- Thực hiện việc bảo quản, sắp xếp đồ dùng trong gia đình ngăn lắp, đúng quy định, không lấn chiếm lối thoát nạn. Chuẩn bị sẵn dụng cụ phá dỡ để tạo lối thoát nạn khi cần thiết.
- Khi xảy ra cháy, báo động cho mọi người xung quanh biết, bằng cách hô to, đánh kẻng báo động…Nhanh chóng tìm mọi cách ngắt nguồn điện nơi xảy ra cháy, sử dụng các phương tiện chữa cháy tại chỗ được trang bị để dập tắt đám cháy, ngăn chặn chống cháy lan. Tổ chức thoát nạn, cứu người và di chuyển tài sản theo phương án, tình huống đã dự kiến. Đồng thời thông báo bằng mọi cách nhanh nhất tới đội dân phòng, chính quyền, công an nơi gần nhất và gọi điện thoại báo cho lực lượng Cảnh sát PCCC theo số 114 đến tham gia chữa cháy.
- Mọi người trong gia đình cần trao đổi các biện pháp PCCC nêu trên.
II Các biện pháp đảm bảo an toàn PCCC tại nơi làm việc, khu vực sản xuất:
Để đảm bảo an toàn PCCC, chấp hành nghiêm túc quy định an toàn PCCC, tại nơi làm việc, khu vực sản xuất cần thực hiện những biện pháp sau đây:
- Có niêm yết nội quy PCCC, biển cấm lửa, cấm hút thuốc, tiêu lệnh chữa cháy ở những nơi có nguy hiểm về cháy, nổ.
- Thực hiện các biện pháp, giải pháp kỹ thuật để khống chế và kiểm soát chặt chẽ nguồn lửa, nguồn nhiệt, nguồn sinh lửa, sinh nhiệt.
- Trước khi tiến hành công việc phải thực hiện kiểm tra an toàn PCCC tại nơi làm việc, nơi sản xuất do mình đảm nhiệm, nếu phát hiện có dấu hiệu mất an toàn về PCCC phải tìm mọi cách để khắc phục và báo ngay người quản lý trực tiếp biết.
Khi nghỉ làm việc phải tắt các nguồn điện, nguồn nhiệt đồng thời kiểm tra các yếu tố khác có thể phát sinh nguồn nhiệt tại khu vực mình đảm nhiệm.
- Sử dụng nguyên vật liệu, nhiên liệu nhất là các chất đặc biệt nguy hiểm về cháy, nổ như: Xăng, dầu, khí cháy thì phải thực hiện đầy đủ các biện pháp đảm bảo an toàn PCCC theo quy định.
- Hàng hoá trong kho phải được sắp xếp theo đúng quy định an toàn PCCC.
- Lắp đặt thiết bị bảo vệ (Aptomat) cho hệ thống điện toàn cơ sở, từng khu vực, phân xưởng và các thiết bị điện có công suất lớn, tách riêng các nguồn điện: chiếu sáng, phục vụ thoát nạn, chữa cháy, sản xuất… Nghiêm cấm các hành vi tự ý: Câu mắc, dùng dây dẫn điện cắm trực tiếp vào ổ điện, sử dụng điện tùy tiện mất an toàn…
- Khi tiến hành hàn, cắt kim loại. Phải che chắn bằng các vật liệu chống cháy, di chuyển các vật liệu dễ cháy ra khỏi khu vực hàn, cắt (tối thiểu là 10m), không để vảy hàn tiếp xúc với các vật dễ cháy, phải cử người trông coi thường xuyên trong suốt quá trình hàn, cắt. Chỉ sử dụng các thiết bị, dụng cụ hàn, cắt đảm bảo an toàn PCCC…
Khi tiến hành các công việc hàn, cắt kim loại trong khu vực gian tuabin bắt buộc phải có phiếu công tác và phải thử nồng độ hyđrô. Phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn PCCC theo quy định.
- Có sơ đồ chỉ dẫn thoát nạn cho cả công trình, từng khu vực; có hệ thống đèn chiếu sáng sự cố, đèn chỉ dẫn hướng và đường thoát nạn.
- Có hệ thống thông gió, thoát khói, chống tác động của nhiệt trên lối thoát nạn, phòng lánh nạn tạm thời; không để vật tư, hàng hoá làm cản trở lối thoát nạn.
- Thành lập đội PCCC cơ sở, đội PCCC chuyên ngành; mỗi bộ phận, phân xưởng, ca làm việc có tổ hoặc có người tham gia đội PCCC; bố trí lực lượng thường trực chữa cháy 24/24 giờ, đảm bảo điều kiện chữa cháy tại chỗ.
- Tổ chức huấn luyện, bồi dưỡng nghiệp vụ PCCC và CNCH cho cán bộ quản lý, lực lượng PCCC cơ sở, chuyên ngành, an toàn viên và những người làm việc trực tiếp tại nơi có nguy hiểm về cháy nổ.
- Trang bị phương tiện chữa cháy, cứu người phù hợp với quy mô, tính chấtđặc điểm nguy hiểm cháy, nổ của từng khu vực sản xuất.
- Xây dựng phương án và tổ chức thực tập phương án chữa cháy, thoát nạn, cứu người trong tình huống phức tạp nhất.
- Khi xảy ra cháy, báo động cho mọi người xung quanh biết, bằng cách hô to, đánh kẻng báo động, nhấn chuông báo cháy…Nhanh chóng tìm mọi cách ngắt nguồn điện nơi xảy ra cháy, sử dụng các phương tiện chữa cháy tại chỗ được trang bị để dập tắt đám cháy, ngăn chặn chống cháy lan. Tổ chức thoát nạn, cứu người và di chuyển tài sản theo phương án, tình huống đã dự kiến. Đồng thời thông báo bằng mọi cách nhanh nhất tới người phụ trách trực tiếp biết, gọi điện thoại báo cho lực lượng Cảnh sát PCCC theo số 114, đến tham gia chữa cháy.